Wat betekent dit voor jou als mens?

‘Je bent de eerste die hier op deze manier met ons over praat.’ Dit was een van de afsluitende zinnen op een gespreksavond met boeren over de effecten Natura 2000-maatregelen op de boer zelf. Het was een bijzondere avond. Vanaf het eerste moment vertelden ze open over zorgen, frustraties, over het verliezen van plezier, je afsluiten van de buitenwereld en lichamelijke klachten door stress.

Alles wat maar rond blijft gaan in het hoofd en ook de mooie kanten van het boerenvak kwamen voorbij. Een pracht om zo’n open gesprek  te begeleiden. Toch reed ik met een zwaar gevoel naar huis. Waardering voor het voeren van dit gesprek is echt mooi, maar hoe kan het toch dat we in een sector met zoveel verandering niet vaker aan elkaar vragen ‘wat betekent dit voor jou als persoon?’ en misschien wel twee keer de vraag stellen: ‘hoe gaat het met jou?’.

Voor iedereen die in het landelijk gebied werkt is elk gesprek met een boer een gelegenheid om even extra naar een ander om te zien. De impact van langdurige onzekerheid, het gebrek aan een duidelijk toekomstperspectief is op sommige mensen heel groot. Ze voelen zich niet gehoord, niet gewaardeerd en zitten totaal klem. Ik vind het schrijnend om te horen dat mensen in al hun contacten over de toekomst van hun bedrijf amper gesprek hebben over wat dit hele proces met henzelf doet.

Het voorbeeld dat ik aanhaal komt uit een van de zes gesprekken met groepen boeren uit Overijssel. Deze gesprekken begeleidde ik als onderdeel van een sociaaleconomische monitoring voor agrarisch collectieven in Overijssel (meer info hierover). In deze gesprekken voor de agrarisch collectieven hoorde ik ook andere geluiden. Natuurlijk heeft niet iedereen behoefte aan dit soort persoonlijk gesprekken. Iets wat de meeste mensen prima kunnen aangeven. Naast waardering was er bijvoorbeeld ook een boer uit een ander gebied die aan mij vroeg ‘wat denk je nu eigenlijk te bereiken met deze gesprekken?’. En als je in deze vraag een bepaalde ondertoon hoort, die hoorde ik ook. Het antwoord op zijn vraag is overigens eenvoudig: als ik bij elke groep een of twee mensen aan het denken heb gezet, misschien zelfs geactiveerd om eens aan een ander te vragen hoe het gaat, dan is dat voor mij pure winst.